Rozliczenie konkubinatu – co warto wiedzieć?

W Polsce konkubinat, czyli związek dwóch osób niepozostających w formalnym związku małżeńskim, jest coraz częściej spotykaną formą wspólnego życia. Choć relacja ta może przypominać małżeństwo pod względem codziennego funkcjonowania, w świetle prawa konkubenci nie mają takich samych uprawnień jak małżonkowie. To szczególnie istotne w przypadku rozstania, gdy pojawiają się pytania o podział majątku, wspólne inwestycje czy rozliczenie wspólnego gospodarstwa domowego.

Brak ustawowej wspólności majątkowej

W odróżnieniu od małżeństwa, w konkubinacie nie powstaje wspólność majątkowa z mocy prawa. Oznacza to, że każdy z partnerów zachowuje odrębność majątkową. Wszystko, co zostało kupione przez jedną osobę, należy wyłącznie do niej – chyba że istnieją dowody, że dana rzecz była współfinansowana lub nabyta wspólnie.

Jak rozliczyć majątek po rozstaniu?

Podział majątku konkubentów nie jest automatyczny i nie istnieją przepisy regulujące go wprost, dlatego często konieczne jest odwołanie się do przepisów o współwłasności (Kodeks cywilny) lub przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

1. Współwłasność

Jeśli partnerzy wspólnie nabyli nieruchomość, samochód lub inny składnik majątku, najlepiej, jeśli w dokumentach (np. w akcie notarialnym) zaznaczony jest ich udział. Wówczas przy rozstaniu dokonuje się rozliczenia proporcjonalnie do udziałów. W przypadku braku takiej informacji domniemywa się, że udziały są równe.

2. Zwrot nakładów

Jeśli jedna osoba finansowała zakup rzeczy, które były używane przez oboje, może domagać się zwrotu części wydatków, pod warunkiem że potrafi to udokumentować. W praktyce jednak, bez spisanej umowy lub wyraźnych dowodów (przelewy, faktury), takie roszczenia mogą być trudne do wyegzekwowania.

3. Rozliczenia z tytułu wspólnego gospodarstwa domowego

Codzienne wydatki na jedzenie, media czy wynajem mieszkania zazwyczaj traktowane są jako wspólne koszty życia. Sąd rzadko uwzględnia roszczenia o zwrot takich kosztów, uznając je za dobrowolne działania wynikające z charakteru związku.

Umowa konkubencka – czy warto?

Coraz częściej pary decydują się na zawarcie pisemnej umowy regulującej kwestie majątkowe, podział kosztów życia, wkład w zakupy czy inwestycje. Taka umowa, choć nie jest powszechna, może znacząco ułatwić rozliczenia w razie rozstania i stanowić ważny dowód w ewentualnym postępowaniu sądowym.

Dziedziczenie i inne kwestie formalne

Warto pamiętać, że konkubenci nie dziedziczą po sobie z mocy ustawy. Aby partner mógł otrzymać spadek, konieczne jest sporządzenie testamentu. Brak tego dokumentu skutkuje dziedziczeniem przez rodzinę zmarłego, a nie jego życiowego partnera.

Podsumowanie

Choć konkubinat daje swobodę i elastyczność w życiu codziennym, brak formalnych ram prawnych może prowadzić do komplikacji przy rozstaniu. Dlatego warto zawczasu zadbać o jasne zasady współżycia finansowego – najlepiej w formie pisemnej umowy. Dzięki temu obie strony unikną nieporozumień i potencjalnych sporów sądowych.